Gjengitt fra Årboka 2017 med tillatelse fra årbokkomiteen. tilrettelagt for web av HHV

Leif Halse (1896-1984) var født og oppvokst i Todalen på Nordmøre og kom som nyutdannet lærer til Hommelvik i 1921, og ble seinere skolebestyrer (rektor) ved Hommelvik Skole. Mest kjent er han vel som «far» til Vangsgutane en tegneserie på nynorsk som først ble publisert i Nynorsk vekeblad og som seinere er gitt ut i egne hefter i mange år. Men han skrev også i andre sjangre: lokalhistoriske bøker, romaner, dikt og barnebøker. Han var også en habil felespiller innen folkemusikk, og han hadde innslag i NRK med humoristiske stubber. Halse utmerket seg også som en dyktig og ivrig idrettsadministrator. Han ble engasjert til å skrive Malviks bygdebok som kom i tre bind i årene 1957- 59, og det stykket vi presenterer her viser at han var lokalkjent i Malvikmarka, sjøl om han kom hit til bygda først som voksen. For sin innsats innen kulturlivet fikk han Malvik kommunes kulturpris

Utfart fra Hommelvik

Av Leif Halse

Veka lang er folket i Hommelvik, -som andre stader, -bunde til arbeidsplassane sine på kaier, tomter, bruk og verkstader. Men lengten etter skog og kvite fjell er sterk og levande i kvar og ein, og så snart arbeidsveka er slutt, dreg unge og eldre på helga-tur mot dei skinande høgder med sol og frisk luft og vide utsyn. I dag skal vi slå oss i lag med hommelvikingane og fylgje dei til deira utfarts- stader og kvilestader.

Vi tek opp frå Halstad gard. Lia er bratt, og vi ber skiene på ryggen. Etter eit kvarters gang flatnar lendet. Fremfor oss ligg Stav- sjøen med solglitter over den kvite snøflata, men borte under det henghratte Stavsjøfjellet ligg skuggane blå og kalde. Skiene glid lett. Snart er vi ferdige med sjøen. Vi fylgjer Krokått- bekken framom Stavsjøbakken og hytta til Hommelvik idrettslag, og eit kvarter seinare er vi ved Svarttjønna. Her deler løypa seg. Før om åra var det mange som tok vegen over Skarpåsen.

— Petter Granåsen

Dei ville framom og helse på Petter Granåsen, denne friske og underlege gubben som levde åleine her i ville skogen. Han hadde ei mengd med forteljingar og historier frå gamle dagar og var ein meister til å fortelje. No bur det ingen i Granåsen lenger. Våren 1944 flytta Petter Granåsen til kyrkjegarden i Hommelvik, og den gamle bustaden hans står tom. Men løypa over Skarpåsen og Granåsen blir framleis bruka. Einsleg skjer skifaret seg over myrar og åsar, svinger gjennom tunet i Granåsen og kverv innover Gjervskogen.

Vi legg kursen mot Vulusjøen. Lendet er kronglet og vanskeleg med dumper og kneikar og tett skog. Men løypa viser vegen, og etter eit nytt kvarter står vi på ein låg ås og ser ned på den vide Vulusjøen. -Det har kome folk før oss. Bål brenn nede ved den kvite sjøflata. Ute på sjøen står nokre karar og hakkar hol i isen og skal prøve fisken.

Men vi skal ikkje kvile enno. Vi renner ned bakkane og fylgjer løypa tvert over sjøen. Borte ved andre landet ser vi folk som kjem vestafrå. Det er malvikingar – eller det er byfolk som har kome med Sjøvollruta og sidan gått på ski over Hønstad i Markabygda. lnnnetter frå Vulusjøen er lendet flatt og ope. Heile tida ser vi Gjervfjellet som lyfter sin runde koll mot vinterhimmelen. Løypa går over Ertstjønna og framom Vikhammervollen. Så ligg Fjell- kleiva framfor oss, bratt og svinget, men vi bit tennene i hop og går på, og snart er vi oppe. Tre timar har vi bruka på den 18 km. lange turen frå Hommelvik. og enda kan ein ikkje seie at vi har skunda oss.

— heiter Trulsen

Sjølve utsynsstaden og samlingstaden på Gjervfjellet heiter Trulsen – ein hattforma koll på 492 meters høgd, og dit renner vi. Frå høgste Trulsen har ein utsyn til alle leier. I nord ser ein breie Trondheimsfjorden og dei låge Leksvikfjella, i vest stig Gråkallen opp som ei såte, i sør blånar det på Trollheimsfjella, og i sør står Reinsfjellet vidt og veldig. Draksten og Heimfjordane skin fram i søraust, og i aust stig Sylane himmels høgt. I nordaust ser ein Meråkerfjeila, og framfor dei øygnar ein dei øvste gardane i Forra- dalen og Skjelstadmarka. Vil vi sjå enno meir, renner vi bort til Sjåvidthøgda, 1,5 km sør for Trulsen. Derifrå har ein utsyn over Jonsvatnet og Gjervan-gardane. Men vi har tenkt oss lenger. Halv- anna mil i aust for Gjervfjellet står Vennafjellet og lokkar med høgder og botnar, små idylliske dalføre, vatn og setervollar, og vi legg vegen dit.

— Fjellstua

Løypa går over runde kollar og låge åsar. Snart er vi ferdige med Gjervfjellet og renner ned Fjelldalen. Her har Malvik almenningstyre sett opp ei stue til bruk for tømmerhoggarar og fjellkøyrarar. Fjellstua er på to rom og eit tørkerom og har sengeplass til 16 mann. Her kan ein få overnatte eller bu for kor- tare tid ved å vende seg til Malvik almenningstyre. Dei håle skiene renn lett og viljugt framom Fosslivollen og over Heimfjordane og Store Drakstsjø.

— mot Venna- fjellet er sterk og hardgått

Vi svinger opp Akkodalen, går over Storvollen og Rimtjønna og kjem fram på Selbuhøgda ved foten av Venna- fjellet. Her ser ein tydeleg at det har fare folk før. Løypa mot Venna- fjellet er sterk og hardgått, og merke etter stavtaka står som smalare spor på båe sider. Det ber bratt i mot, og her er tett med store hol og senger i snøen. Dei ligg der og fortel om stor fart i nedrennet og om effektiv bremsing når farten vart i største laget. På første bruna stansar vi ei stund. Det er lite med skog her oppe berre litt fjellbjørk og låg furu. Eit lite (dalføre skjer seg beint i nord, og vi fylgjer det. Snart er vi ved Fuglemsvollane. Eit par kilometer lenger nord står vi ved norhallinga av fjellet.

— Våttåfjellet, 639 meter høgt

Så snur vi skiene og renner mot søraust – opp låge åsar og ned late lier. over flate vassmål og gjennom tronge dalar. Med eitt er vi framme på eit stort vatn under ei bratt fjelllbjørkli. Over lia lyfter ein rund fjellkoll seg. Det er Våttåfjellet, 639 meter høgt, – ein gammel vardestad for bygdene her ikring.

— i ufredstider og ropa mennene til våpen

Her brann varden i ufredstider og ropa mennene til våpen. Skinnande gul slo logen mot den mørke kveldshimmelen og fortalde at no var det krig i landet, og fekk svar frå liknande elder på Sverresborg, Trulsen, Leksvikfjella og Forbordsfjellet. På ein høg bakke vest for vatnet ligg Balstadvollen. Der svartnar det av folk kring bu og fjøs.

— så det er reint komisk

Somme smør ski, og somme får seg mat, og andre sit med ryggen mot veggen og let sola steike seg. Men sjå der: Utafor fjøset driv dei og renner seg. Det er hopprenn på ein ny og original måte. Dei tar tilrenn frå lia. Nedunder lia er ein bratt mot-kneik, og bortafor kneiken ei lang flate. Kneika brukar dei til hopp, og eg skal seie deg at det er mange rare svev å sjå. Somme held på og går på hovudet, og dei arbeider med hender og føter så det er reint komisk. Andre ligg meir baki. Skiene stryk til vers, og rennaren fylgjer etter med hovudet ned. Langt borte på flata slår dei ned att –somme på magen og somme på nakken. Men snøen er djup og mjuk, så dei får ingen skade.

— Balstadvollen

Sivert Nesbakk greier lengste ståande hopp med 23 meter, og det blir «ståande» i dobbelt meining, for skiene slår ned i djupsnøen og blir ståande på flekken! Etter mat og kvile på Balstadvollen legg vi leia mot Gyversalen – ein høg koll lengst austpå Vennafjellet. Vi går lia under Våttå- fjellet og framom Bønlivollen og gir oss i kast med den tunge opp- stiginga til Gyversalen.

Der oppe møter vi folk som har kome over frå Vindsmyra i Leksdalen, – og sjølsagt ei mengd med ungdom frå Selbustranda. Frå høgste toppen har vi eit vidt og vakkert rundsyn. Djupt under oss i sør ser vi Selbusjøen og bygda med gardar og grender. Bortafor reiser Reinsfjellet seg, og i vid halvring mot aust har vi Sylane, Ruten, Fongen og Skarvane. Dei bortlengste ser vi berre som i ei skjelvande blå hildring.

Sola går mot vest. Det blir kaldare i fjellet, og vi lyt tenke på heimturen. Men kor skal vi legge løypa? Skal vi ta vegen over Rennsjøen og Raumyrdalen og fram til Follsjøen? Eller skal vi ta over Jøsåsen og fram til Verket i Mostadmark?

— over Nevervollen og Storkleiva

Vi renner ned til Jøsåsen. Føret er strykende, og vi legg like godt kursen over Nevervollen og Storkleiva og Håsetvollen og fram til Høybyen. Det er halvanna mils veg og fint terreng, og i kveldinga står vi ned tøm- mervegen frå Høybyen og mot Hommelvik, medan andre flokkar tar vegen ned Løyfta eller kjem skogsvegen ned frå Stavsjøen. Og om kvelden møtest ungdommen på strøket og på stasjonen – solbrune og friske etter ein herleg dag i fjell og lett luft, og godt budde til ei ny arbeids-veke på kaier, tomter, bruk og verkstader.

Artikkelen er gjengitt fra Trondhjems Turistforenings årbok for 1945.